Amaç: Bu çalışmanın amacı, savaş, doğal afet ve zorunlu göç gibi olağanüstü durumların çocukların fiziksel, psikolojik, sosyal ve ahlaki gelişimleri üzerindeki etkilerini çok yönlü olarak incelemek ve bu süreçlerde etkili korunma, müdahale ve rehabilitasyon stratejileri geliştirilmesine katkı sağlamaktır. Yöntem: Literatür taraması yöntemiyle gerçekleştirilen bu çalışmada, ulusal ve uluslararası veri tabanlarında yer alan epidemiyolojik çalışmalar, klinik gözlemler ve saha raporları incelenmiştir. Travma sonrası çocuklarda görülen ruhsal bozukluklar, sağlık hizmetlerine erişim sorunları, şiddet ve istismar gibi olgular tematik olarak analiz edilmiştir. Bulgular: Araştırmalar, olağanüstü durumların ardından çocuklarda travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), depresyon, anksiyete, uyku bozuklukları ve davranışsal sorunların yaygınlaştığını ortaya koymuştur. Ayrıca temel sağlık hizmetlerine erişimde ciddi aksaklıklar yaşandığı, aşılama oranlarının düştüğü ve bulaşıcı hastalık risklerinin arttığı belirlenmiştir. Savaş ve göç durumlarında çocukların fiziksel şiddet, istismar ve çocuk asker olarak kullanılma riskinin arttığı gözlemlenmiştir. Sonuç: Çocukların olağanüstü durumlara karşı savunmasız yapıları dikkate alındığında, kriz dönemlerinde çocuklara özel sağlık ve psikososyal destek hizmetlerinin güçlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Travma sonrası iyileşme sürecini destekleyici rehabilitasyon programları, koruyucu ruh sağlığı hizmetleri ve çocuk odaklı kriz müdahale politikalarının geliştirilmesi, uzun vadede çocuk sağlığının korunması açısından kritik rol oynamaktadır.

Göç, Savaş, Çocuk sağlığı, travma, psikososyal destek

Objective: The aim of this study is to comprehensively examine the multifaceted effects of extraordinary circumstances such as war, natural disasters, and forced migration on children's physical, psychological, social, and moral development, and to contribute to the development of effective protection, intervention, and rehabilitation strategies in these processes. Method: This study was conducted using a literature review methodology, examining epidemiological studies, clinical observations, and field reports from national and international databases. Post-traumatic mental disorders in children, healthcare access problems, violence, and abuse were analyzed thematically. Results: Research has revealed that following extraordinary circumstances, post-traumatic stress disorder (PTSD), depression, anxiety, sleep disorders, and behavioral problems become prevalent among children. Additionally, it was determined that serious disruptions occur in access to basic healthcare services, vaccination rates decline, and infectious disease risks increase. It has been observed that in situations of war and migration, children face increased risks of physical violence, abuse, and being used as child soldiers. Conclusion: Considering children's vulnerable nature against extraordinary circumstances, strengthening specialized health and psychosocial support services for children during crisis periods is of great importance. The development of rehabilitation programs that support post-traumatic recovery processes, preventive mental health services, and child-centered crisis intervention policies plays a critical role in protecting child health in the long term.

Migration, War, Child health, Trauma, Psychosocial support